Robots en mensen communiceren beter door te leren van elkaars taalgebruik

Robots en mensen kunnen beter communiceren als ze leren van elkaars taalgebruik, blijkt uit onderzoek van computationeel linguïst Jaap Kruijt. Toch ontwikkelen mens en robot minder snel een eigen ‘taaltje’ dan mensen onderling, al wordt de communicatie wél effectiever.

Kunstmatige Intelligentie (AI) speel een steeds grotere rol. Robots worden bijvoorbeeld steeds vaker ingezet als 'maatje' voor eenzame ouderen. Kruijt onderzocht of het mogelijk is een robot te leren hoe mensen praten en zich daaraan aan te passen, zodat de communicatie met zo’n robot natuurlijk en persoonlijk wordt en er misschien zelfs sprake is van een uniek ‘taaltje’ tussen robot en mens.

“Om dit te onderzoeken is het nodig dat mens en robot langere tijd met elkaar praten,” aldus Kruijt. Daarom ontwikkelde hij met collega’s een experimentele methode waarbij een robot en een mens samen een spel spelen. “Het spel lijkt een beetje op ‘Wie is het?’ of ‘Zoek de verschillen’,” legt hij uit. “Deelnemers praten met de robot over wie ze zien op hun plaatjes. Zo worden ze gestimuleerd om personen te beschrijven en referenties te gebruiken.”

Aan de hand van deze gesprekken onderzocht Kruijt hoe de manier van verwijzen naar personen in de loop van het spel veranderde. “We wilden weten of die referenties korter, persoonlijker en efficiënter worden naarmate de interactie vordert – zoals dat bij mensen onderling gebeurt.”

Hiervoor ontwikkelde hij een speciaal model voor de robot, waarmee hij de interpretatie van menselijke omschrijvingen kon beïnvloeden. In plaats van gebruik te maken van grote taalmodellen zoals ChatGPT, koos Kruijt voor zelfgebouwde methoden. “Op die manier konden we de keuzes van de robot beter controleren en verklaren.”

Uit het onderzoek blijkt dat mensen vrij gedetailleerde omschrijvingen blijven gebruiken, ook na langere interactie met de robot. “Tussen mensen ontstaan al snel bijnamen of korte verwijzingen. Bij robots zagen we dat veel minder, dus mijn onderzoek laat een duidelijk verschil zien bij mens-robot-communicatie.”

Uit het onderzoek blijkt verder dat er heel veel aspecten zijn die invloed hebben op de woordkeuze van de mens om een persoon te omschrijven en op hoe goed de robot die omschrijving dan kan begrijpen. “De context van een gesprek is de belangrijkste factor. Wanneer er veel interpretaties mogelijk zijn van een referentie, wordt die referentie gedetailleerder om miscommunicatie te voorkomen. De mens is hier zich beter bewust van dan de robot. Hierdoor worden ze het minder snel eens over welke referentie ze gebruiken, en ligt miscommunicatie alsnog op de loer,” aldus Kruijt.

AZ Alma zet als eerste buiten Denemarken zorgrobot ‘Buddy’ in

Het AZ Alma ziekenhuis in Eeklo heeft de primeur: als eerste zorginstelling buiten Denemarken gebruikt het de zorgrobot Buddy om verpleegkundigen te ondersteunen in hun dagelijkse taken.

Buddy is ontwikkeld door de Deense startup Yuman, maar werd in nauwe samenwerking met de zorg-, innovatie- en ICT-teams van AZ Alma aangepast aan de specifieke behoeften van het ziekenhuis. Het doel: de werkdruk van verpleegkundigen verlichten én waardevolle data verzamelen om zorgprocessen verder te verbeteren.

De robot fungeert als een soort mobiele collega. Via een smartphone-app kunnen verpleegkundigen Buddy oproepen om materiaal naar een patiënt te brengen. Zo hoeven ze de kamer niet te verlaten en besparen ze heel wat stappen op de afdeling. Sinds de herfst van vorig jaar rijdt Buddy rond op zorgeenheid 21, onder leiding van hoofdverpleegkundige Steven De Cuyper—bekend van eerdere innovaties zoals een sms-systeem dat familieleden na operaties automatisch informeert.

Collect&Go verhoogt efficiëntie in Londerzeel met autonome magazijnrobots

Collect&Go, de online boodschappendienst van Colruyt Group, heeft in haar distributiecentrum in Londerzeel 22 autonome voertuigen (Self-Driving Vehicles, SDV’s) in gebruik genomen. 

Deze slimme robots leiden medewerkers naar de juiste locaties voor het verzamelen van versproducten, tonen op een scherm de benodigde artikelen en bepalen via een optimaal navigatiepad de snelste looproute. Dit resulteert in een omzetting van de orderverwerking die 20% efficiënter verloopt, met minder fouten en minder fysieke belasting voor de medewerkers   

De SDV’s opereren zij aan zij met de 260 medewerkers in het distributiecentrum. Ze stroomlijnen logistieke processen en vormen samen met het innovatiecentrum Colruyt Group Smart Innovation een initiatief om de interne workflow te verbeteren.

Volgens Tom Malfroid, Supply Chain Manager bij Collect&Go, staat deze technologie voor innovatie met oog voor de medewerker en een duidelijke efficiëntiewinst als doel.

Kim Vancauwenberghe van Smart Innovation benadrukt dat de oplossing specifiek is afgestemd op de logistieke behoeften van Collect&Go en dus niet zomaar in elke context inzetbaar is.

Bloomberg: Apple wil in 2027 tafelrobot introduceren

Volgens Bloomberg vormt een tafelrobot het centrum van Apple’s strategie op het gebied van kunstmatige intelligentie — de introductie staat gepland voor 2027, met daarvóór in 2026 een nieuwe slimme speaker met display.

De robot zou een levensgrote, geanimeerde variant van Siri bevatten en continu met gebruikers communiceren. Hij kan informatie onthouden en dienend optreden.
  
Visueel lijkt het apparaat op een iPad-achtig scherm, gemonteerd op een motorisch armmechanisme dat ongeveer 15 cm vanuit de basis kan bewegen.

Net zoals een persoon draait de robot zich naar iemand toe wanneer die wordt aangesproken en kan hij actief aandacht trekken van mensen die hem niet aankijken. Het idee is Siri “tot leven te brengen” op manieren waarop anderen nog niet in slagen.

Intern wil Apple het project Bubbles noemen. De geanimeerde Siri zou visueel kunnen variëren van een Finder-logo tot een Memoji-achtige verschijning—een knipoog naar Microsoft’s oude Office-assistent Clippy. 

De robot ondersteunt FaceTime-gesprekken; het scherm kan bewegen om specifieke personen beter in beeld te brengen tijdens het videobellen. Er wordt geëxperimenteerd met een joystick-functie via je iPhone, waarmee gebruikers de robot handmatig kunnen besturen tijdens gesprekken.

Naast de tafelrobot wil Apple in 2026 al een instapmodel slimme speaker met display lanceren — als eerste stap in een breder aanbod van slimme thuisproducten. Ook wordt gewerkt aan huisbeveiligingscamera’s en -systemen.

Levensechte robotantilope observeert wilde Tibetaanse antilopen

Wetenschappers van de Chinese Academy of Sciences (CAS) hebben samen met het robotica-bedrijf Deep Robotics een robot ontwikkeld die eruitziet als een Tibetaanse antilope. Deze robot is geïntegreerd in een echte antilopenkudde in het Hoh-Xil-natuurreservaat in de provincie Qinghai, een afgelegen gebied op gemiddeld 4600 meter hoogte.

Het doel is om in real-time gegevens te verzamelen over het gedrag, de migratiepatronen, het eetgedrag en de groei van de jonge dieren. Dankzij een 5G-verbinding kan de robot videobeelden en data tot op 2 kilometer afstand doorsturen naar een basisstation. Daar worden de gegevens geanalyseerd met behulp van kunstmatige intelligentie en beschikbaar gesteld aan onderzoekers van het Northwest Institute of Plateau Biology.

Hoewel de robot kortere benen heeft en langzamer beweegt dan een echte antilope, kan hij zich toch goed handhaven in het ruige terrein en is hij succesvol opgenomen in de kudde.

De verzamelde gegevens worden niet alleen voor onderzoek gebruikt. Ze helpen ook bij het beheren van verkeersstromen op een weg die door het reservaat loopt. Wanneer antilopen zich in de buurt van de weg bevinden, worden medewerkers van een beschermingsstation gewaarschuwd. Zij kunnen dan verkeerslichten aanpassen om botsingen tussen dieren en voertuigen te voorkomen. Dit systeem maakt deel uit van een bredere intelligente beheerplatform voor natuurbehoud.

China toont geavanceerde humanoïde robots op de World Robot Conference 2025 in Peking

Robot metselt klimaatgeoptimaliseerde muren

Een onderzoeksteam van de Technische Universiteit München (TUM) heeft een robot ontwikkeld die bakstenen zo kan plaatsen dat de resulterende muur optimaal is afgestemd op het klimaat. De ideale positie van elke steen wordt vooraf berekend met een designconfigurator, die rekening houdt met zoninstraling en schaduw op de gevel. Samen met leerling-metselaars van de Bauinnung München-Ebersberg werd de technologie nu praktisch getest.

Klimaatgeoptimaliseerde muren kunnen worden opgebouwd uit verschillende materialen, maar dat is duur en complex. Een alternatief is om uitsluitend bakstenen te gebruiken, in meerdere lagen. Hiervoor moeten de stenen afhankelijk van de zoninval in verschillende hoeken worden geplaatst, bijvoorbeeld gedraaid of schuin. Menselijke metselaars kunnen deze precisie niet bereiken — hier komt de robot van pas.

De robot bestaat uit een mobiele basis die langs de muur rijdt. Daarop is een robotarm met een grijper gemonteerd, die de stenen volgens een vooraf bepaald plan plaatst. Het cement wordt nog steeds door mensen aangebracht, en sommige stenen moeten vooraf door menselijke metselaars worden bijgesneden.

Voor de test haalde TUM drie leerling-metselaars erbij om te helpen bij het bouwen van een muur van ongeveer 4 bij 2,5 meter. Deze bestaat uit zo’n 1700 stenen, waarvan 200 onder verschillende hoeken zijn geplaatst en dus niet precies boven elkaar liggen. De muur is 55 cm dik, terwijl normale muren meestal tussen de 30 en 35 cm dik zijn. Binnenin worden isolerende stenen gebruikt, in de test gesimuleerd met holle stenen. Aan de buitenkant worden weerbestendige klinkers of geïmpregneerde bakstenen toegepast.

Het gebruik van uitsluitend bakstenen is eenvoudiger en duurzamer dan het combineren van verschillende bouwmaterialen. Bij sloop hoeven geen verschillende materialen gescheiden te worden, en sommige stenen kunnen zelfs hergebruikt worden. De plaatsing van de stenen gebeurt volgens een schema dat vooraf met een designconfigurator is berekend. Daarbij houdt de software rekening met zoninstraling en schaduw op de gevel, zodat elke steen klimaatgeoptimaliseerd gepositioneerd wordt.

Volgens TUM is het doel van de robot niet om menselijke arbeid te vervangen, maar om die aan te vullen waar precisie vereist is. Bij klimaatgeoptimaliseerde muren is de mens simpelweg niet in staat om de stenen nauwkeurig genoeg te plaatsen. Een van de leerling-metselaars gaf aan dat het samenwerken met de robot in het begin “erg wennen” was, maar dat hij zich na afloop “heel goed” kan voorstellen om met zo’n robot als collega op de bouwplaats te werken.

Experiment op Lowlands naar het kalmerende effect van knuffelrobots

Een knuffelrobot om je nek, een aanraking van een bekende of juist van een onbekende; wat heb je het liefst als je angstig bent ter geruststelling? Het onderzoeksteam van Dutch Touch Society gaat dat proberen uit te vinden met een experiment op het Lowlands (LL) Science Festival van 15 tot en met 17 augustus in Biddinghuizen. Hun ingediende onderzoeksvoorstel bij het NWO werd uit de vele aanmeldingen geselecteerd. Een interview met een van de onderzoekers Merel Jung van Tilburg University, over waarom dit onderzoek belangrijk kan zijn voor de gezondheidszorg en in het onderwijs.

Merel Jung maakt deel uit van de interdisciplinaire groep Dutch Touch Society, die aanrakingen bestudeert. Daarin zijn onder andere vertegenwoordigd psychologen, informatici, industrieel ontwerpers, en kunstenaars. Ze komen een keer per jaar bij elkaar en daar ontstond het idee om een experiment te doen voor LL, vertelt Jung. Zelf is zij gespecialiseerd in de interactie tussen mensen en kunstmatige intelligentie. Ze promoveerde op het onderwerp van sociaal intelligente robots die aanraking begrijpen en er gepast op kunnen reageren. Het gaat haar om de sociale robots die met mensen kunnen acteren, praten, reageren op een gezichtsuitdrukking maar dus ook handen kunnen schudden of een bemoedigend schouderklopje kunnen geven. 

‘Wat we op Lowlands willen onderzoeken zijn de positieve effecten van aanraking op prikkels van pijn en angst tijdens het kijken naar een enge film. Wat is het effect als je dan de hand vasthoudt van iemand die je kent, of juist van iemand die je niet kent of als knuffelt met een robot? In dit onderzoek gebruiken we een pluche knuffelrobot met hele lange armen die over je schouders blijft hangen. Tijdens het experiment meten we de hartslag en huidgeleiding (zweet reactie) van de proefpersonen en laten hen ook vragenlijsten invullen. Zo proberen we vergelijkingen te maken in het effect van geruststelling door een ander mens (bekend of onbekend) en een robot.’

Als robots socialer en veiliger moeten worden, dan moeten ze ook beter leren aanvoelen welke aanraking wenselijk is. Jung: ‘Het begint al bij het eerste contact, hoe jij en ik op verjaardagen mensen begroeten, dat voel je aan. Je kijkt naar wat de anderen doen, je corrigeert snel fouten, wel of geen knuffel enz. Daar ligt een uitdaging voor kunstmatige intelligentie: hoe zorgen we ervoor dat robots intelligent door het sociale leven navigeren? En dan moet je eerst begrijpen hoe mensen dat doen en dan het functioneren van robots daarin bepalen. De mens dus als model.’

Maar er is nog maar weinig onderzoek gedaan naar hoe robots zich verhouden tot aanrakingen, terwijl we die zoveel gebruiken in de communicatie. ‘Denk bijvoorbeeld aan de coronatijd, politici hielden zich aan de afspraak geen hand te geven, maar gingen over tot de “elbow bumb”, terwijl dat eigenlijk ook niet kon vanwege het voorschrift 1,5 meter afstand te houden. Aanraking zit heel erg in de westerse cultuur. Het is ook onderdeel van rituelen zoals bij begroetingen. En knuffelen, dat affectief is, dat hoort bij sociale interactie.’

Jung hoopt op 100 mensen per dag op Low Lands! ’Non stop, dat wordt een pittig weekend! Maar we zijn met een team van tien mensen en draaien shifts. Het is natuurlijk geen volledig representatief onderzoek, het zullen over het algemeen relatief jonge volwassenen zijn, die al geïnteresseerd zijn in de wetenschap en misschien al met een slokje op of wat gebruikt.
En we beseffen ons terdege dat er nog veel te leren valt in complexere interactie. Maar ik hoop dat we positieve effecten vinden van de sociale aanraking en het liefst dat de robot aanraking net zo effectief kan zijn als de menselijke: vertrouwd en prettig. Het belang van dit onderzoek zit in de toepassing, zoals het gebruik van robots in de zorg voor bijvoorbeeld mensen met dementie: als aanvulling op emotionele ondersteuning van naasten en zorgverleners of wanneer menselijke contact niet mogelijk is zoals in tijden van een pandemie. Al kunnen ze nooit als vervanging voor mensen dienen natuurlijk. Maar ook toepassing in de klas is van belang: de robot als onderwijsassistent, die kinderen bij kennismaking een hand kan schudden om het ijs te breken of een high-five kan geven als een leerling het goed doet.’

Humanoïde robot opent zelfstandig autodeuren

Voor het eerst heeft een humanoïde robot zelfstandig een autodeur geopend in een realistische werkomgeving, volledig zonder menselijke hulp of vooraf geprogrammeerde instructies.

De robot, genaamd Mornine, herkende zelfstandig de deurklink dankzij sensoren en reinforcement learning. Mornine is uitgerust met geavanceerde technologie zoals 3D LiDAR, diepte- en groothoekcamera’s en een visueel-taalmodel. In plaats van directe programmering leerde de robot de beweging in een simulatieomgeving. 

Dankzij de Sim2Real-methode werd deze simulatiekennis succesvol overgezet naar de echte wereld. Via sensordata en cloud-updates blijft Mornine zich voortdurend verder ontwikkelen.

Mornine is inmiddels actief in diverse Chery-showrooms. Naast het openen van autodeuren kan de robot klanten verwelkomen, voertuigen presenteren en kleine objecten bezorgen. Volgens ontwikkelaar AiMOGA toont deze autonome handeling aan dat humanoïde robots steeds beter toepasbaar zijn in praktijksituaties, zoals klantgerichte omgevingen.

Robot verwerkt vis op humane wijze en verbetert smaak

Het Amerikaanse startupbedrijf Shinkei Systems blaast de eeuwenoude Japanse visverwerkingsmethode Ikejime nieuw leven in met behulp van geavanceerde technologie. Hun Poseidon-robot, ontworpen voor gebruik op visboten, automatiseert het normaal gesproken arbeidsintensieve en moeilijk schaalbare Ikejime-proces. Deze aanpak moet niet alleen dierenleed beperken, maar ook de kwaliteit van vis aanzienlijk verbeteren.

De traditionele Ikejime-methode bestaat uit het direct doden van een vis door een nauwkeurige prik in de hersenen, gevolgd door het doorsnijden van de kieuwen. Soms wordt ook het ruggenmerg doorgesneden om de aanmaak van stresshormonen en melkzuur te minimaliseren, stoffen die de smaak en textuur nadelig beïnvloeden.

De Poseidon-robot neemt dit proces gedeeltelijk over. Zodra een vis via een opening in het apparaat wordt ingevoerd, analyseert een AI-systeem de soort en lokaliseert automatisch de positie van het brein en de kieuwen. De vis wordt vervolgens verwerkt en op een gekoelde ijsmat gelegd om uit te bloeden. Een opvallend detail is dat de vis niet wordt ingevroren—een keuze die de versheid en kwaliteit ten goede moet komen. Wel voert de robot (nog) geen ruggenmergsnede uit.

De voordelen van deze moderne benadering zijn aanzienlijk. Doordat stress tot een minimum wordt beperkt, blijven zowel de smaak als de textuur van de vis optimaal behouden. Bovendien zorgt de techniek voor een langere houdbaarheid. Ook maakt de inzet van robots het proces efficiënter en economisch aantrekkelijker, waardoor hoogwaardige Ikejime-vis beter beschikbaar wordt voor bijvoorbeeld de horeca.

Op dit moment zijn vier Poseidon-robots al actief op vissersschepen in zowel de Pacifische als de Atlantische Oceaan. Shinkei Systems is van plan om in 2025 nog eens tien extra robots in te zetten, waarmee het bedrijf verder inzet op een toekomst waarin technologie en traditie hand in hand gaan.