'Google Maps' voor chirurgen

Onderzoekers van het UMC Utrecht en de TU/e werken samen aan een 'augmented reality'-laag voor chirurgen die complexe slokdarmoperaties uitvoeren met een robot.

In het IntraSurge-project werken onderzoekers van de TU/e samen met arts-onderzoekers van het UMC Utrecht aan een 'Google Maps' voor de chirurg. Door real-time informatie toe te voegen aan de beelden van de operatierobot, kunnen nieuwe chirurgen sneller worden getraind in robotgeassisteerde chirurgie. Ze weten tijdens de ingreep waar ze zich in het lichaam bevinden en ze kunnen zien welke stappen er nog in de operatie zitten. Dit kan nu nog alleen in onderzoek, niet in de praktijk, maar de eerste resultaten zijn veelbelovend.

Bij patiënten met slokdarmkanker moeten soms de maag en een deel van de slokdarm worden verwijderd. Tegenwoordig wordt dit steeds vaker gedaan met robotgeassisteerde chirurgie. De chirurg kan nauwkeuriger werken en het is aangetoond dat patiënten sneller herstellen en daarna minder complicaties ervaren.

Chirurg Jelle Ruurda van het UMC Utrecht is expert op dit gebied. Hij en zijn team behandelen veel patiënten in Nederland en krijgen ook complexere operatieverwijzingen van collega's. Daarnaast leidt Ruurda chirurgen op om de ingreep uit te voeren met de Da Vinci operatierobot.

Maar er is ruimte voor verbetering. De training vereist veel tijd en veel oefening, zelfs voor ervaren reguliere chirurgen. Daarom zette hij samen met onderzoekers van de TU/e het IntraSurge onderzoeksproject op. Het doel is om een geautomatiseerd navigatie- en oriëntatiesysteem te creëren voor chirurgen tijdens operaties.

Postdoc-onderzoeker Yasmina Al Khalil werkt sinds 2023 aan het IntraSurge-project bij de faculteit Biomedische Technologie, samen met promovendi Yiping Li en Ronald de Jong. Ze vertelt vol enthousiasme over hun werk. "Ik heb altijd al mijn kennis als elektrotechnisch ingenieur willen inzetten om de zorg te verbeteren. Toen ik op de hoogte werd gebracht van dit project, was het echt een droom die uitkwam."

Het is handig om te weten hoe de chirurg zo'n robotgeassisteerde operatie uitvoert. Hij staat niet aan de operatietafel maar zit een paar meter verderop, kijkt naar een 3D-scherm en houdt de bedieningselementen vast. Hij bestuurt het chirurgische gereedschap van de robot met zijn handen en voeten.

Augmented reality voegt een extra informatielaag toe aan de beelden die de chirurg ziet. Dat is de eerste stap voor de routeplanner: het herkennen van straten, huizen en fietspaden.

De volgende stap is om informatie toe te voegen aan de 3D-beelden waarmee de chirurgen werken. “Tijdens de operatie hebben de chirurgen een 3D-beeld nodig om de diepte in te schatten, dat is ook wat de Da Vinci-operatierobot biedt. We werken al aan manieren om die beelden naadloos van aanvullende informatie te voorzien”, zegt Al Khalil.